Maand: juli 2022

Grappig genoeg wijzen de laatste tijd steeds meer mensen me op het regenwatersysteem van JustNimbus. “Is dat niet iets voor jullie dakkas?” Ha! Jazeker! We hebben Iwan zelfs al in huis gehad om te kijken of onze kruipruimte geschikt is. Daarover schreven we eerder deze blogpost.

Nu het project steeds concreter wordt, zijn we bezig met de budgetten. De waterzak willen we graag financieren vanuit een duurzaamheidslening van de gemeente Utrecht. In tegenstelling tot sommige andere gemeentes, geven de gemeente Utrecht en het waterschap Stichtse Rijnlanden helaas nog geen subsidie voor het afkoppelen van het riool. Daarmee zal de investering uit ons eigen budget moeten komen.

Maar hoe groot is die investering? Dat is afhankelijk van de maat van de waterzak. De kosten zijn gestegen sinds de vorige keer, wat gezien de inflatie geen verrassing was. De standaardmaat van de waterzak is 4500 liter. Dus ben ik gaan rekenen of dit voldoende is voor ons.

De rekensom

Om die rekensom goed te kunnen maken, is het belangrijk om te weten hoeveel water er in de zak komt, en hoeveel we eruit halen. Ons dakoppervlakte is 45m2. Jaarlijks valt er in Nederland 860 liter per m2, dus dat brengt ons op 38700 liter. Voor het verbruik heb ik op verschillende sites gekeken hoeveel liter een wasmachine per keer gebruikt (17 liter) en hoeveel liter je door het toilet spoelt als je doortrekt (ongeveer 8 liter). We hebben twee jonge kinderen dus we draaien zeker 7 wasjes per week. En op dagen dat we allemaal thuis zijn, trekken we het toilet ook nogal vaak door. In totaal kom ik op een verbruik van 1079 liter per week, dus 56108 per jaar. Dat totaal voor toiletten en wasmachine kan best wel kloppen. In 2021 hebben we namelijk 111 kuub water gebruikt, volgens de meetgegevens van Vitens. Daar zitten douchen, vaatwasser en water voor het eten en drinken bij. Een kuub water (ook aangegeven als m2) is 1000 liter.

En dan willen we natuurlijk de planten in de kas beregenen. Op verschillende sites heb ik gevonden dat een moestuin van 10m2 zo’n 60 liter water per dag nodig heeft. Nu hebben wij geen moestuin, maar hier moeten we het maar even mee doen, dus ik ga uit van 60 kratten van 40×60 cm, dus 14.4m2, dus 86,4 liter per dag. Maar omdat ik denk dat het tijdens hoogzomer sneller verdampt in een kas, doe ik het maal 2. Ik reken voor de maanden maart, april en oktober 85 liter per dag, en voor mei tot en met september reken ik met 170 liter per dag.

Dus de totalen zijn:

Regenwater: 45m2 * 860 liter = 38,7m3

Verbruik voor irritatie van de kasplantjes = 33,83m3

Verbruik voor 2 toiletten + wasmachine = 56,11 m3

Uit deze cijfers kun je dus concluderen dat je geen leidingwater nodig hebt om je kas te beregenen!

Maar deze totalen geven geen informatie over de grootte van de zak die je nodig hebt. Daarvoor moet je weten hoeveel het regent, en hoeveel eruit gaat. Liefst per dag…

Tot mijn vreugde kun je op de website van het KNMI de neerslaggegevens vinden. Zij hebben een .txt bestandje met de metingen van De Bilt beschikbaar, met alle waardes sinds 1901!

Dus ik kan rekenen met echte historische gegevens. Top! Ik heb een spreadsheetje gemaakt met daarin een kolom voor gevallen regen maal het aantal vierkante meters dak. (Let op, de waarde wordt weergegeven in tiende millimeters, dus je moet het eerst door 10 delen, en dan vermenigvuldigen met het aantal vierkante meters horizontaal dakoppervlakte). Ik heb de data van de afgelopen 5 jaar gepakt, daar zaten ook wat drogere zomers bij, namelijk. Dus van 21 juni 2017 tot 20 juni 2022.

In de kolom naast de gevallen regen heb ik het verbruik gezet. Op dagen dat we alle vier thuis zijn, trekken we vaker het toilet door, en doen we vaak ook de was. Op dagen dat we naar werk en school zijn, verbruiken we minder. En ook het water voor het beregenen van de kas heb ik erbij opgeteld.

Nu kan ik dus uitrekenen wat erin komt, en wat eruit gaat. Het zal je niet verbazen dat het saldo vaak een negatief getal zal zijn. We verbruiken immers meer water dan er uit de lucht valt.

Als de zak onder een bepaald niveau komt, wordt deze aangevuld met een beetje leidingwater. Ik weet niet precies welk niveau gehanteerd wordt, maar kijkend naar ons verbruik, heb ik 300 liter als minimumhoeveelheid aangehouden. Ik heb ook uitgerekend hoeveel drinkwater er aan de zak wordt toegevoegd.

Als de zak vol is, is er een overloop naar het riool. Dus als het saldo hoger dan 4500 is, gaat alles daarboven naar het riool.

Conclusie over onze situatie:

We verbruiken veel meer water dan dat er regen valt. Dus er moet regelmatig leidingwater bij. Als je naar het grafiekje kijkt, zie je dat de zak in de afgelopen 5 jaar maar 3 pieken boven de 3500 heeft gehad. En dat de 4500-liter-lijn maar 1 keer is aangetikt. We hadden dus maar 1 keer regenwater in het riool hebben moeten laten lopen omdat de zak vol zat. Dat zou in januari 2018 zijn geweest, omdat het toen weken achter elkaar regenachtig weer was geweest, en omdat het verbruik in de winter laag is, we beregenen dan immers niet in de kas.

Als we alleen de kasplantjes met het regenwater zouden beregenen, zou de zak heel vaak overlopen in het riool. Logisch, in de periode dat het veel regent, hebben wij nauwelijks verbruik. We zouden dan ruim 16 kuub water laten weglopen. Zonde!

Ook voor anderen interessant?

Toen ik al deze data had verzameld, vroeg Okke zich af of dit ook interessant zou kunnen zijn als je geen kas bouwt. Als je ook een dak van zo’n 45m2 hebt, en een vergelijkbaar verbruik voor je twee toiletten en wasmachine. Dat kon ik natuurlijk makkelijk uit mijn spreadsheetje halen. Kijk maar naar het grafiekje:

Je ziet hier dat de zak vaak voller zit dan in het eerste grafiekje en dat is logisch, want er is minder verbruik. De lijn tikt twee keer de 4500-liter-lijn aan, dus in 5 jaar zou er twee keer water in riool lopen omdat de zak vol zit. Dus met dat dakoppervlakte is een zak van 4500 liter bij jou ook groot zat, én je gebruikt nagenoeg elke druppel die op je dak valt. Vanuit duurzaamheidsoogpunt zeker de moeite waard, dus!

En financieel gezien?

Hoe lang duurt het om de zak terug te verdienen?

Drinkwater is veel te goedkoop in Nederland, het kost in Utrecht bijvoorbeeld maar €1.18 per 1000 liter. Je toilet doorspoelen kost minder dan 1 cent, en een wasje draaien net 2 cent. Een regenwatersysteem installeer je niet omdat het je geld bespaart, maar omdat je het belangrijk vindt voor de wereld.

Het regenwatersysteem kost €3499, inclusief installatie. Het is daarom dus veel goedkoper om de plantjes in de kas met drinkwater te beregenen. Dat zou ons namelijk maar 33.83 kuub * 1.18 = €39,90 per jaar kosten. Omdat we de wasmachine en toiletten ook aansluiten, gebruiken we elke regendruppel die op ons dak valt en besparen we jaarlijks 40,7 kuub. Dat komt neer op €48,05. Het kost dus bijna 73 jaar om het regenwatersysteem terug te verdienen. We doen dit echt vanuit overtuiging.

Stel dat je dit systeem zou willen terugverdienen in 10 jaar, dan zou een kuub water geen €1.18 moeten kosten, maar €8.60. Als dat het geval zou zijn, zouden veel minder mensen drinkwater gebruiken om het toilet mee door te spoelen…

Lange tijd zeiden we: op de kasverdieping hoeft geen verwarming te komen. In de kas zelf willen we geen tropische planten zetten. En we willen met de seizoenen mee telen, dus daar hoeft geen verwarming. En in onze huidige slaapkamer hebben we ook nooit de verwarming aan, dus waarom zouden we dat dan in de opbouw wel nodig hebben?

Toch begonnen we te twijfelen. Gaat zo’n kleine kamer van houtskeletbouw in de winter niet te koud worden? Het staat als een losse unit bovenop het huis, dus de wind heeft vrij spel. En stel dat er ooit stadsverwarming in onze buurt komt, en ze ook koeling kunnen leveren, moeten we dan die kamer niet gaan voorbereiden met bijvoorbeeld vloerverwarming? Tijdens de verbouwing ligt immers alles open… Vele vragen dus, en vooral gissen naar antwoorden.

Toen sprak ik mijn vriendin Ryanne. Zij heeft “helder en goed gemotiveerd advies” gekregen van Hilbrand Does, van Energiegarant, en raadde hem van harte aan. Gelukkig had Hilbrand op korte termijn tijd. En Ryanne had niets teveel gezegd!

Hilbrand kwam ons huis bekijken, en vertelde ons welke maatregelen we nu kunnen nemen, en welke we prima kunnen uitstellen tot de cv-ketel aan vervanging toe is. Tijdens de afspraak beantwoordde hij al onze vragen, over ventilatie, isolatie, verwarmen, koelen en verduurzamen. We hadden binnen een paar dagen een fijn, leesbaar rapport op de mail. We hebben een goed gevoel over het advies.

Wil je ook een advies? Het advies kost 300 euro. De gemeente Utrecht betaalt 250 euro terug als je binnen 2 jaar een maatregel uit het advies uitvoert. Op utrecht.nl lees je er meer over.

In een notendop gaan we dit doen:

Op de kasverdieping

Doel: warmteontwikkeling tegengaan

• zonwerende coating op de ruiten tussen woon- en kasgedeelte
• witte dakbedekking in plaats van zwarte, bijvoorbeeld witte bitumen of EDPM

Doel: koelen en verwarmen van de slaapkamer

• kleine reversibele lucht-lucht warmtepomp (een split unit airco die kan koelen en verwarmen)

Doel: energie opwekken

• De bestaande set van 8 zonnepanelen en omvormer uit 2016 bij elkaar houden, en in zijn geheel verkopen. Waarschijnlijk kunnen we de de bestaande omvormer niet meer gebruiken als we de helft van de zonnepanelen moeten verwijderen. Verkopen is dan de beste oplossing. Dat levert wat op en zo komen onze panelen toch nog goed terecht en worden ze niet weggegooid.
• 4 nieuwe zonnepanelen met een hoger wattpiek vermogen plaatsen (op ons nieuwe dak past helaas niet meer dan dat)
• eventueel later dunne film zonnepanelen integreren in de ruiten van de kas. Dit is nog erg duur op dit moment en dit project is toch al niet goedkoop.

Op de slaapverdieping

We hebben slechte ventilatie op de slaapverdieping. Dat komt doordat de ventilatie-unit helemaal beneden staat, en lucht moet verversen op 3 verdiepingen, en dat vervolgens weer moet afvoeren via het dak. Dus de unit is erg ongunstig geplaatst.

Dat merken we dus op de slaapverdieping. Het is lastig om de stoom uit de badkamer te krijgen als er is gedoucht. Daardoor ontstaat er gemakkelijk schimmel.

Doel: ventilatie verbeteren

• Hilbrand raadt ons aan om de slaapverdieping los te koppelen van de huidige ventilatie. Daardoor krijgt de ventilator het gemakkelijker om de woonverdieping te ventileren.
• In een verlaagd plafond boven het toilet komt een balansventilatiesysteem, wat schone buitenlucht de overloop in blaast, en via de badkamer vieze lucht afzuigt. In de zomer is er dan ook de mogelijkheid tot passieve nachtkoeling.

Toekomstplannen

Wanneer onze CV ketel aan vervanging toe is, kunnen we vloerverwarming aanleggen op de woonverdieping, en een all-electric warmtepomp installeren. Daarmee kun je verwarmen en koelen.

We kunnen ook nog screens plaatsen op de ramen op de woonverdieping die nu zorgen voor veel warmte in de zomer om warmteontwikkeling tegen te gaan. Met een inductiekookplaat erbij zouden we dan helemaal van het gas af kunnen.

Dit speelt allemaal pas over 3 tot 5 jaar. Het geeft ons veel rust dat we dit als een los project kunnen zien, en niet tijdens het bouwen van een verdieping met kas op ons dak dit er ook nog allemaal bij moeten doen. Het is ons doel om tijdens de verbouwing in huis te blijven wonen.

En hoe gaan we dat betalen?

De balansventilatie, de vervanging van de zonnepanelen, en de reversibele lucht-lucht warmtepomp kosten rond de 8000 euro. Dit hadden we nog niet opgenomen in ons budget.

We kunnen dit bedrag opnemen in de hypotheekaanvraag voor de nieuwe verdieping, of er een duurzaamheidslening voor aanvragen bij de gemeente Utrecht. Zo’n lening heeft als voordeel dat de rente erg laag is, maar als nadeel dat de betaaltermijn veel korter is dan een hypotheek. We gaan even uitrekenen wat dat met onze maandlasten zou doen.