We hadden een droom om een mooie kas op ons huis te bouwen. Vanuit onze slaapkamer zouden we zo de kas in kijken. En elk jaar zouden wij de beste pastasaus met onze jongens maken. Van de lekkerste tomaten die we zelf geteeld hadden. Die droom is nu ten einde.
Een droom mag wat kosten maar we hebben nu van meerdere aannemers een offerte ontvangen en het wordt gewoon te duur. De volledig ingerichte nieuwe verdieping met kas en inrichting plus aanpassingen in de verdieping eronder zou ongeveer 3 ton kosten. Wij vinden dat echt te veel op een huis met een waarde van 5 tot 6 ton.
Er zit twee jaar werk in en ook behoorlijk wat kosten om dit plan te maken en uit te werken. Pieken (het gaat lukken!) maar ook dalen (het gaat toch niet lukken) en dit maal 20. Het is een grote teleurstelling.
We gaan nu versneld onze plannen voor verduurzaming van het huis uitvoeren. De verstandige keuze zeg maar…
Uiteindelijk zal het heel fijn zijn om in een verduurzaamd huis met vloerverwarming, een warmtepomp, meer zonnepanelen en een thuisbatterij te wonen. Dat is een stuk beter voor de wereld en de veel lagere energiekosten zijn natuurlijk mooi meegenomen. Evelyn is dit nu allemaal al aan het plannen, zelf ben ik er nog wel even verdrietig over maar dat mag best toch?
In mei gaan we aan de slag met de plannenmakerij voor onze duurzame woning.
Om het kasproject te vereenvoudigen zijn we begonnen om onderdelen naar voren te halen. Een van die onderdelen is de mechanische ventilatie. Dit is de ventilatie die via een soort schoorsteen de slechte lucht uit ons huis blaast. Als we een kas krijgen moet die schoorsteen weg en het scheelt veel werk als daar dan zo min mogelijk door loopt. Vandaar dat we nu alvast de ventilatie verbeteren.
Geen zin om dit te lezen? Dan heb je hier de samenvatting: Huizen met mechanische ventilatiebox met één regelknop verliezen tot wel 40 procent van hun warmte. Door bewuster te ventileren valt hier flink op te besparen.
Via via kregen wij de aanbeveling om contact op te nemen met de ventilatie-installateur, genaamd Ventilatie Muis. Onze kinderen verwachtten een daadwerkelijk knaagdier over de vloer, maar er kwamen twee kundige mannen die een Duco Silent box hebben geïnstalleerd.
Onze oude box ververste alle lucht in het hele huis wanneer je hem aanzet. Dus als je had gedoucht, werd ook de lucht in de woonkamer ververst, terwijl dat niet nodig is. Dat kost veel energie om de woonkamer dan weer te verwarmen. Ook was de ventilatie op de slaapverdieping niet goed.
De Duco box heeft twee losse zones, die automatisch en onafhankelijk van elkaar kunnen worden geventileerd. Hij heeft een CO2 sensor die de luchtkwaliteit op de woonverdieping meet, en een vochtsensor die in de badkamer en toilet meet of hij aan moet. We verwachten hierdoor een besparing op de energiekosten.
Gat in de achterwand van de wc boven
Om de losse zones te kunnen creëren, is er een gat gezaagd in de achterwand van het toilet op de slaapverdieping. De luchtuitlaat is verplaatst naar de zijgevel van het huis, direct aan de box.
Dit is ook een grote verbetering ten opzichte van de oude situatie: Voorheen moest de ventilatiebox op de begane grond lucht van 3 verdiepingen naar de begane grond zuigen en vervolgens 3 verdiepingen omhoog om het via het dak weer uit te blazen.
De gevolgen van waren vooral op de slaapverdieping merkbaar. Daar lukte het de oude box eigenlijk gewoon niet goed genoeg om al het vocht weg te zuigen na het douchen, en zag je in de raamkozijnen schimmel verschijnen.
Nu is het veel slimmer ingericht: de vieze lucht gaat direct naast de box via de gevel naar buiten.
Duco Silent box geïnstalleerd
Met het lostrekken van de installatie van deze box slaan we meerdere vliegen in één klap:
we maken het kasproject minder complex en daarmee goedkoper
we verbeteren de luchtkwaliteit, met name op de slaapverdieping
we maken het kasproject gemakkelijker omdat we alvast 1 van de pijpjes in het schoorsteentje hebben verplaatst.
Bij Villa Augustus komen we graag. Je kunt hier lekker eten en ook overnachten. Bij mooi weer zit je op een verhoogd terras met uitzicht over een prachtige tuin.
Zo mooi is het bij Villa Augustus, deze foto is gemaakt in juli
Er staan mooie historische kassen op het terrein. Die zijn alleen vaak wat minder praktisch en lijken niet meer op de moderne, strakkere kas die wij gaan plaatsen. Desondanks was er genoeg te zien wat wij mee kunnen nemen als inspiratie voor onze kas.
Stalen draden om planten tegenaan te laten klimmen
Tegen het dak van deze mooie kas liepen op verschillende plaatsen stalen draden waar je met een touw of draad weer planten tegen kan laten klimmen. Bijvoorbeeld tomaten waar we zo gek op zijn maar ook bonen, komkommer, meloen etc.
Spoelbakken met rooster erin om groente te spoelen maar ook om een ingezaaide bak te beregenenEen schuur met opslag voor tuingereedschap en tuinbenodigdheden
We denken natuurlijk alleen maar aan planten maar daar heb je ook spullen voor nodig en opslag. Ook daarmee moeten we echt in ons plan rekening houden. Een mooie werkbank of gereedschapsbord voor de veelgebruikte spullen.
Daarnaast voldoende opslag voor de minder gebruikte spullen zoals zaden of speciaal gereedschap en werktuigen die je wel nodig hebt. Dit neemt meer plek in dan je denkt en hier moeten we in onze plannen rekening mee houden.
Tijdens ons bezoek aan kassenbouwer Battist vertelde John ons dat ze ook een keer een kas op het dak van een school gebouwd hebben. Het was toevallig dicht in de buurt dus we zijn ook hier even gaan kijken.
De school staat middenin een woonwijk en is te vinden op Weidevogellaan 201, 2496 MT Den Haag. Je kunt er niet heel makkelijk bij komen, wat ook wel logisch is voor een basisschool.
Van een afstand is de kas mooi te zien over de volle lengte van het gebouw
Aan de uiteinden van de kas staat een grote regenton in de kas voor de opvang van water.
De grote regentonnen staan aan beide uiteinden
Deze kas is wel anders dan de kas waar wij nu plannen voor maken. Ook staat hij toch wat meer beschut dan bovenop ons hoekhuis. Het geeft ons wel veel vertrouwen dat Battist Hobbykassen in staat is om projecten op te leveren die niet standaard zijn.
Het is echt super goed dat deze school een eigen kas heeft. Jong geleerd… Wij hopen natuurlijk dat we straks ook het plezier van tuinieren aan onze jongens over kunnen brengen.
In een kas is het al snel warm en hebben planten dus veel en regelmatig water nodig. Er valt in Nederland gelukkig veel water maar het valt vaak wel in de maanden dat je het juist minder nodig hebt. Vooral in de zonnige maanden heb je veel water in de kas nodig. Daarom willen we het hele jaar door water opvangen. We ontlasten dan ook het riool want vooral in de stad komt er in korte tijd heel veel water van de daken van huizen. Dit zien wij ook in onze straat. De putten stromen bij regen al snel over.
We waren eerst van plan om het water in de kas zelf op te vangen. Dan bewaar je het water op de plek waar je het nodig hebt en dat is natuurlijk wel handig. Het nadeel hiervan is dat water ontzettend zwaar is, vooral als je grote hoeveelheden wil opslaan. 6000 liter water weegt al gauw 6000 kilo!
Met Evelyn besprak ik dat je dit ook in de kruipruimte onder je huis kunt opslaan. Daar is ruimte zat, en het huis hoeft het gewicht niet te dragen omdat je het gewoon op het zand laat rusten.
Waterzak in kruipruimte
Maar hoe krijg je een opvangbak in je kruipruimte? Dan moet je een enorm gat in je vloer zagen… Gelukkig zijn er ook slimme ingenieurs die hier een oplossing voor hebben bedacht. Evelyn vond het bedrijf Just Nimbus die flexibele zakken voor wateropvang in de kruipruimte levert. Zo’n zak gaat opgevouwen door het luik naar de kruipruimte, en wordt daar uitgevouwen. Superhandig!
Op 3 maart 2021 kwam Iwan bij ons langs om de mogelijkheden te bespreken. We hadden een aardige lijst met vragen:
Hoeveel water hebben we nodig? Onze kas is 30m2 kas – 15m2 aarde, van maart tot oktober elke dag water geven. Antwoord: Dat is gewoon heel moeilijk te voorspellen.
Hoeveel water kun je gedurende een jaar opvangen? Antwoord: dat is een berekening van de afmetingen van je dak x de regenval in Nederland.
Hoe berekenen we de benodigde inhoudsmaat van de waterzak? Antwoord: We krijgen het advies om tussen de 4500 en 6000 liter op te slaan. De zak van 6000 liter is 3 meter x 3 meter en 70cm hoog.
Wat als we nu te weinig water opvangen? Antwoord: dan wordt de waterzak bijgevuld met leidingwater.
Maakt het uit waar de zak ligt in de kruipruimte? Antwoord: nee.
Moeten we de kruipruimte uitgraven? Antwoord: nee.
Hoe krijgen we het water naar onze kas op de 4e verdieping? Antwoord: Met een pomp en een leiding naar boven.
Kunnen we nu al starten en wat zijn de nadelen aan een te grote zak, mocht de kas toch niet doorgaan? Antwoord: Dat kan nu al.
Wat zijn de kosten? Antwoord: Ongeveer €3000,-.
Kunnen we het water ook gebruiken om de WC door te spoelen? Antwoord: dat kan zonder problemen.
Kun je het water ook gebruiken voor de wasmachine? Komt er dan geen zand in? Antwoord: Dat kan, er zit een filter tussen de waterzak en de leiding.
Je moet dit niet doen om geld te besparen. Drinkwater is in Nederland op dit moment zo goedkoop dat je dit nooit gaat terugverdienen. Wij gaan dit doen omdat we ons steentje willen bijdragen.
Ook als je geen kas op je dak bouwt, kan dit nuttig zijn. De meeste klanten van Iwan gebruiken het regenwater om hun tuin te sproeien, voor de wasmachine en om de toiletten door te spoelen. Per keer doorspoelen gaat er namelijk 10 liter drinkwater het riool in…
Wij gaan dit dus zeker doen! Het is een mooie oplossing voor onze kas, het ontlast het riool en het zorgt er ook voor dat we de WC niet doorspoelen met drinkwater.
Omdat we allebei nog nooit een kas gehad hebben, willen we een flexibele inrichting van de kas. Komen we er dan na een paar maanden telen achter dat iets helemaal niet werkt dan kunnen we de indeling aanpassen.
Jaren geleden was ik in Berlijn in de Prinzessinnengarten waar ze de hele moestuin in kratten en zakken hadden. Dat geeft flexibiliteit en je kunt ook op stahoogte werken. Bekijk het onderstaande filmpje maar eens.
In dit filmpje wordt de filosofie van Prinsessinnengarten uitgelegd. Op 03.26 zie je hoe de bakkerskratten gebruikt worden. Snijbiet in bakkerkratten, een mooie flexible oplossing waar je op stahoogte kunt telen
Bakkerskratten
kasinrichting, twee opties onder elkaar
Voor de kasinrichting gaan we uit van kratten van 40x60x30 (lengte x breedte x hoogte). Om het gewicht van de (vochtige aarde) uit te kunnen rekenen, heeft Evelyn twee schetsjes gemaakt van hoe we de kratten mogelijk neer kunnen zetten.
Bovenaan zie je een bovenaanzicht, waarbij ze haaks op de voorgevel staan. Op die manier kun je er 61 kwijt. In de onderste schets, staan ze evenwijdig aan de voorgevel, en kun je er 65 kwijt.
65 kratten aarde. Dat kun je geen hobbykasje meer noemen!
Omdat we Evelyn en ik allebei nog nooit een kas gehad hebben, bekeken we de afgelopen tijd diverse kassen om daar de kunst af te kijken. In de Moestuin Maarschalkerweerd in Utrecht staan meerdere kassen en plastic tunnels voor groente en fruit.
Het mooiste is de historische kniekas die er staat. Maar dit is gewoon niet iets wat we op ons dak gaan doen. Vanwege de schuine zijkanten verlies je heel veel kasruimte.
De historische kniekas wordt nu gebruikt als opslag
Dan zijn er nog een aantal grote en moderne kassen. Hier valt vooral de grote hoogte op. Het is moeilijk in te schatten maar ik denk dat deze kassen 3 tot 4 meter hoog zijn. Naast de komkommerplanten staan ladders om te kunnen oogsten.
Dit maakt deze kassen ook weer heel anders dan onze kas die waarschijnlijk een goothoogte van 2,5 meter krijgt. In onze kas kun je waarschijnlijk overal gewoon bij.
Hoge moderne kassen bij Moestuin Maarschalkerweerd
In de hoge kassen groeien komkommers en tomaten tot aan het dak. Eronder groeien aubergines. Dat is een efficiënt gebruik van ruimte dus daar kunnen wij ook zeker wel wat mee.
Schaduwdoek in de kas
Wat het meest opvalt is dat in alle kassen schaduwdoek gebruikt is. Daar hebben we nog helemaal niet over nagedacht. Hebben wij dat ook nodig? We moeten ons hier in ieder geval verder in verdiepen.
Naast het kassencomplex is ook een grote werkbank met spoelbakken gemaakt. Hier kun je bakken inzaaien en bevochtigen. Ook kun je de oogst hier schoonmaken en afspoelen. We willen zeker ook zo’n werkbank met spoelbak in onze kas maken.
Werkbank met spoelbakken
We zien verder ook allerlei kratten met al opgekweekte planten staan. We zijn van plan om zelf onze planten op te kweken uit zaad maar het is goed om te weten dat je ook een heel assortiment kan en klare plantjes kunt kopen.
Opgekweekte plantjes in perspotjes
We willen proberen het jaar rond uit onze kas te kunnen eten. Daar moet je goed voor plannen en dat komt aan op ervaring en… die hebben we helemaal niet. Dan is het mooi als we onze fouten kunnen corrigeren met planten die al een eind op weg zijn.
Tijdens het thuiswerken vanwege Corona kwamen we een werkplek tekort. Hierdoor begonnen we te denken aan een verdieping op ons huis. Dit is toegestaan op het Adriaan Menninckkwartier maar de verdiepingen die op de meeste huizen staan, zijn gewoon saaie bakken. Wel een hoop extra m² maar er is ook weinig aan.
Ik had het er met Evelyn over en zei:
Ik wil eigenlijk al jaren een kas op ons huis bouwen.
Ik gaf wel aan dat ik er weinig vertrouwen in had dat dit ooit door de gemeente goedgekeurd zou worden.
Evelyn reageerde direct enthousiast en we begonnen erover te dromen en fantaseren. Samen bedachten we: we gaan het gewoon proberen. ‘Nee’ hebben we, ‘ja’ kunnen we misschien wel krijgen.
We kwamen op de volgende wensen voor die kas:
Het moet een serieuze groentekas worden. Geen serre voor plantjes.
De kas moet mooi zijn. Een plek waar je graag wil zijn.
Er moet een berg tomaten in groeien.
We willen er graag het hele jaar uit kunnen eten.
We willen regenwater opvangen voor de planten in plaats van drinkwater te gebruiken.
Op de verdieping van de kas willen wij onze slaapkamer maken.
Beneden komt dan een kantoor waar een van ons in kan werken. De ander kan dan aan de eetkamertafel werken.
schetsje van onze kasdroom, gemaakt op 19 augustus 2020
We hadden ook direct wel vragen/zorgen:
Hoe gaan we dat in godsnaam voor elkaar krijgen?
Wie kan ons daarbij helpen?
Hoe zorgen we dat we niet de slaapkamer uit bakken als het 50 graden in de kas is?
Hoe gaan we dat water opvangen?
Wat moeten we met de zonnepanelen?
En nog heel veel vragen meer.
We hebben onze plannen gedeeld met Henk Jan van Nieuwe Oost en hij gaf als tip dat ze eens met de architect Mark Mutsaers moesten gaan praten. Met Mark zouden we deze droom misschien wel kunnen realiseren.
